Şehirleri ne tür binalar süsleyecek?

Yazı: Kaan SANCAR Geçmişten günümüze sürekli değişime uğrayan olgulardan biri de mimari. Gelecek kurgumuzda mimariye odaklandığımızda ise aklımıza ilk gelen soru şu: Gökleri delmeye devam edecek miyiz yoksa toprağa yaklaşma süreci başlayacak mı? Toplu taşıma aracı kullananlar aşinadır buna. Bir toplu konut ya da gökdelen bölgesinin yanından geçerken ön koltukta oturan yaşı ilerlemiş kişilerin ağızlarından şöyle bir cümle dökülür: 'Ne binalar yaptılar be! Seneler önce bunlar mı vardı?' O zamanları kendi gözümle göremediğim için böyle durumlarda genellikle sessiz kalmayı tercih etsem de; yaşayanlardan duyduğum ve kitaplardan okuduğum kadarıyla şunu söyleyebilirim: Haklılar. 1950'ler 60'lardaki kısa binalar ile şu anda büyükşehirleri süsleyen gökdelenleri karşılaştırınca yapılarda mimari, kat sayısı, kullanılan malzemeler, bina içi düzen gibi pek çok farklı açıdan oldukça köklü değişimler görmek mümkün. Gelişmeler olumlu mu yoksa olumsuz mu o tartışılabilecek bir konu, fakat kısa süre içerisinde mimaride gerçekleşen bu denli değişim aklımıza şu soruyu getiriyor: Sırada ne var? GELECEĞİN EVLERİ AYNI ZAMANDA DOĞANIN DA KORUYUCUSU OLACAK Gelecekte mimarinin izleyeceği yol üzerine birçok farklı kurgu olsa da bu kurguların birleştiği birkaç ortak nokta var. Bunlardan ilki geleceğin binalarının yeşil binalar olacağı ve sürdürülebilir yapı malzemeleriyle inşa edileceği. Hem yapım hem de kullanım aşamasında doğaya mümkün olduğunca düşük seviyede tahribat verecek yeşil binalar, güneş enerjisi ve rüzgâr enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynaklarından sonuna kadar yararlanacak. Yalıtım sistemleri ile maksimum enerji tasarrufunun sağlanacağı binalarda tüketilen atık su, arıtma sistemleri yardımıyla arıtılacak ve sulama amaçlı kullanılacak. Yeşil çatı uygulaması kapsamında çatısı güneş panelleri ile kaplanacak binalar, güneş enerjisinden olabildiğince fazla yararlanacak. Yağmur sularının arıtılarak kullanabilir hale getirileceği geleceğin binalarına, az su tüketen bitki ve ağaçlar ile peyzaj çalışmaları yapılacak. Bu yolla binalar hem doğa ile iç içe bir görünüme kavuşucak hem de doğanın korunmasına katkıda bulunacak. Yeşil binaların tüm bunların yanında insanlığa sağlayacağı en büyük fayda ise enerjinin daha az harcanmasını sağlayıp karbon salınımını azaltarak atmosferin doğal yapısına katkıda bulunmak olacak. TOPLU KONUTLAR ÇOĞALACAK Geleceğin şehirlerinde beklenen köklü değişimlerden biri de apartmanların tamamen ortadan kalkıp yerlerini toplu konutların alması. Yeşil yapılardan oluşacak toplu konutlar, birçok alanda sağlayacağı tasarruf ile hem insanlara hem de doğaya faydalı olacak. Toplu konutları oluşturacak binalar, inşaat aşamasında doğaya daha az zarar vermesi bakımından kare şeklinde tasarlanacak ve yapılarda ortak kullanım alanları geniş yer kaplayacak. Bu alanlardan sadece ev sahipleri değil, tüm şehir halkı da yararlanabilecek ve bu sayede yaşayanların hem komşuları hem de şehirde yaşayan diğer kişiler ile sosyalleşmesine imkân tanınacak. Bu yolla, toplumsal içselleşmenin de önüne geçilecek. EVİ DE ALIP GİDEBILME İMKÂNI DOĞACAK Toplu konutlarda yaşamak istemeyen kişiler için önümüzdeki yıllarda yepyeni bir kavram ortaya çıkacak: Yürüyen ev sahipliği. Tamamen çevre dostu olacak olan yürüyen evler, kişilere istediği zaman bir yerden bir yere 'evini de yanına alarak' taşınma imkânı sunacak. Kişinin istediği zaman istediği mekânda bir arsa kiralayarak yaşamasını sağlayacak evler, ahşap ya da konteyner yapıda olacak. Tamamen faydacı bir yaklaşımla tasarlanacak bu evler oldukça küçük olacak ve içerisinde bulunan mobilyalar da çok yönlü işlevler sunacak. BINALAR ŞEKILDEN ÇOK KULLANIŞLILIĞA ODAKLANACAK Geleceğin binaları hakkında bahsedeceğimiz son dikkat çekici özellik ise binaların dış görünüşten çok kullanışlılığa odaklanan, faydacı bir yaklaşım ile tasarlanacak olmaları. Yüksek sayıda katlara sahip olacak binalar küçük daireler barındıracak ve hem iç hem de dış tasarımlarında kullanılan malzemeden en yüksek verimi alacak şekilde inşa edilecek. Binalarda kullanılan mobilyalar da akıllı olacak ve bu sayede şekil ve fonksiyon değiştirerek kişinin birden fazla mobilyaya duyduğu ihtiyacı ortadan kaldıracak. Kişiler, bu sayede aynı mobilyayı hem yatak hem koltuk hem de masa olarak kullanabilecek. Bu durum hem evler hem de ofisler için geçerli olacak. Bunların yanında evden çalışma yaygınlaşacak ve evde ofis dönemi başlayacak. Fütürist Ufuk Tarhan da Tİnsan kitabında fiziksel ofislerin ortadan kalkarak beyinlerin buluşabildiği her ortamın ofis olarak adlandırılacağına işaret ediyor. Fütürist Dr. Alphan Manas ise gelecekte insanların daha çok mobil olarak çalışmayı tercih edeceğini ve hâlâ devamlılığını sürdürecek ofislerin paylaşımlı olacağını belirterek bina tasarımlarında faydacılığın bir adım önde olacağının sinyallerini veriyor. Gelecekte binalar şekilden çok kullanışlılığa odaklanacak. Hacim olarak küçük daireler çoğalacak, pek çok işlevi aynı anda sunan mobilyalar bir standart haline gelecek.