Dijital Haritacılığın Babası

Dijital Haritacılığın Babası Jack Dangermond'un Esri'yi başlatmasından bu yana 50 yıl geçti. İnsanlar, Türkiye'de de 1990 yılından itibaren Esri Türkiye olarak temsil edilmekte olan Esri firması ve bilinen ürünü ArcGIS'nin kaşifi Dangermond'ı ve hala onun haritalarının dünyanın nasıl yeniden şekillendirdiğini keşfediyor.

Los Angeles Belediye Başkanı Eric Garcetti, ocak ayının son cuma günü kentin son teknoloji inisiyatifini tanıtmak üzere bir grup gazeteci ve hükümet yetkilisinin önüne çıktı. Garcetti'nin tanıtacağı ürün, Los Angeles'ta hizmetlerin dağıtılış biçimini yeniden keşfetmeyi hedefleyen dijital haritalama portalı GeoHub'dı. Haritalar planlama, taşımacılık, kamusal güvenlik, bayındırlık işleri, ekonomik gelişim gibi belediyecilikle ilgili birçok alanda kuşkusuz hayati önem taşıyor. Ancak ilk kez büyük bir kent herkese -çalışanlara, kamu kuruluşlarına, sivil toplum kuruluşlarına (STK), yeni şirketlere, medyaya- bu haritalara erişim ve onları kullanma imkanı verecek gerçek zamanlı bir dijital kontrol paneli geliştirdi. Garcetti, bir deprem sonrasında iPad donanımlı bir itfaiyecinin yangın musluklarını, kanalizasyon hatlarını, elektrik donanımını, bina altyapısını ve diğer acil müdahale ekiplerinin yerini nasıl anında bulabileceğini anlattı. Evsizlere hizmet veren bir STK da, benzer şekilde toplanma alanlarının polis faaliyetleri ya da yeni açılan içki dükkanlarınca ne derece etkilendiğini görebilecekti.

Garcetti, GeoHub'ın "hayat kalitesinin geliştirilmesine" yardımcı olacağını söyledikten sonra kenara çekildi ve GeoHub'ı geliştiren kişiye yer açtı: Teknoloji imparatorlarının en imkansızı, sırık boylu-ak saçlı 70 yaşındaki milyarder Jack Dangermond. İnsanların bir yerden bir yere gitmelerine etkin bir şekilde rehberlik eden, Uber araçlarınızın yerlerini belirleyen Google Maps bugünlerde modern hayatın bir parçası oldu. Ancak Google doğmadan -kurucuları bile- çok önce esas olarak dijital haritayı keşfeden isim Dangermond'du. Eşi Laura ile birlikte 1969'da kurduğu "Esri", tanınmamışlığını aşıp teknolojide dünyanın en imkansız güç odaklarından biri olma yolunda canını dişine takarak çalışırken, hesaplama alanında emsali teknoloji öncülerini yok eden sarsıcı değişimlerden ayakta kalarak çıktı. Dangermond, Esri yazılımını minibilgisayarlardan iş istasyonlarına, daha sonra PC'lere, İnternet'e, bulut bilişime ve mobil araçlara kadar birçok alanda yıllarca ustalıkla kullandı. Hala özel şirket olarak Dangermondların sahipliğinde bulunan Esri, 2014'te 1,1 milyar dolarlık satış geliri elde etti (FORBES, şirketin değerinin ise 3 milyar dolar seviyesinde olduğunu tahmin ediyor). Altı yıldır Google'ın haritacılık faaliyetlerini yöneten John Hanke, "Dangermond, bir anlamda sektörün kendisini yarattı" diyor, "Google Earth, Google Maps ve Google Street View gibi ürünlerin onun yarattığı temel üzerinde yükseldi."

Hanke bunu tabii ki iyi biliyor. Kendisi Google'ın harita alanındaki hakimiyetini inşa ederken birçoklarına göre Esri'nin şimdiye kadar karşılaştığı en büyük varoluşsal tehdidi yaratmıştı. Ancak Google haritalarda genellikle tüketicileri hedeflerken Esri, iş dünyası, hükümetler ve diğer organizasyonlardaki büyük kullanıcılar arasındaki gelir tabanına tutunabilmişti. Google yön bulmakta ya da Zillow'da evinizin yerini belirleme konusunda mükemmel iş görüyor. Ama eğer Münih yakınlarında yapılan G7 Zirvesi'nin güvenliğini sağlamakla görevli Bavyera polisiyseniz ve her delegasyonun, polis memurunun, acil aracının, ilk müdahale ekibinin, nümayiş alanının, kapatılan yolların, dağ yollarının ve zirvenin gerçekleştiği alana giriş noktasının yerini işaretleyebilecek ayrıntılı bir gerçek zamanlı kontrol paneline ihtiyaç duyuyorsanız Esri'yi kullanmak durumundasınız. Google, geçen yıl girişim haritalarına yönelik yarım yamalak yürüttüğü inisiyatifinin fişini çekti ve müşterilerini Esri'ye yönlendirmeye başladı.

Esri, GIS (coğrafi enformasyon sistemleri) olarak bilinen yazılımlara yönelik pazarın yarısından fazlasına sahip ve teknolojisi, her gün topluca 150 bin yeni harita yaratan dünya çapında 350 bin kadar işletme, hükümet kuruluşu ve STK'lar tarafından kullanılıyor. Müşterileri Beyaz Saray, FEMA (Federal Acil Durum Yönetim Kurumu) ve ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu; ABD'deki hemen her kent ve ilçeyle birlikte denizaşırı ülkelerdeki petrol ve doğalgaz şirketleri; perakendeciler ve kamu hizmet şirketleri ve çevre gruplarını içeriyor. Yönlendirme faaliyetini daha verimli hale getirmeye yönelik bir inisiyatifin parçası olarak Esri'nin haritalarını kullanan UPS yıllık 300 milyon dolar kar etti. Walgreens, yeni mağazalar için yer belirlemek, grip hastalığını izlemek ve güzellik ürünlerinin bir sonraki aşamada nerelerde yayılması gerektiğine karar vermek üzere Esri'nin haritalarını kullanıyor. Aralarında Bill ve Melinda Gates Vakfı'nın da bulunduğu STK'lar, Esri'yi Afrika'da sıtma ve Ebola hastalıklarına karşı kampanyalar yürütmek üzere kullandı. Microsoft'ın kurucu ortağı Bill Gates, FORBES'a gönderdiği bir e-posta mesajında "Beklediğimden daha da öteye giden teknoloji alanlarından biri haritacılık. Ve bu konuda büyük ölçüde 50 yıla yakın bir zamandır gösterdiği öncü çabaların karşılığı olarak Jack Dangermond'a teşekkür borçluyuz" dedi ve ekledi: "O, istisnai biri."

Esri birçok bakımdan teknolojinin milyar dolar seviyesinde değerlenen ilk 'tek boynuzlu atı' olsa da milyar dolarlıklar kulübüne dahil oluşu, bugünün normlarıyla neredeyse fark edilmeden gerçekleşmiş. Dangermond, hiçbir şekilde dış fonlamaya başvurmadığı gibi ilk dönemlerde annesinden aldığı 5 bin dolarlık borç dışında hiç ödünç para kullanmamış. Kurulduğu ilk günden itibaren de karlı bir şirket olmuş. "Girişim sermayesi cazip olabilir ama anormal bir maliyeti oluyor" diyor ofisinde yaptığımız bir görüşmede, "Başka birinin vizyonuna tabi oluyorsunuz." Yıllar içinde gelen ele geçirme tekliflerini geri çeviren Dangermond, özel şirket olarak kalma seçiminin cömertçe bir geri dönüşü olduğunu ve ona hisse piyasasının kısa vadeli baskılarından uzak durma imkanı sağladığını söylüyor. Dangermond, Los Angeles'ın 95 kilometre doğusunda, o zamanlar 25 bin nüfusa sahip olan Redlands, Kaliforniya'da büyümüş. Babası Hollanda'dan göç eden bir bahçıvan, annesi ise hizmetçiymiş. Birlikte kısmen beş çocuklarını üniversiteye gönderecek parayı kazanmak amacıyla bir bitki üretim çiftliği kurmuşlar. Dangermond, müstakbel eşi Laura ile lisede tanışmış; çift daha sonra birlikte Cal Poly'de çevrebilim ve peyzaj mimarisi okumuş. Dangermond, evlendikten sonra kentsel tasarım okumak üzere Minnesota Üniversitesi'ne, 1968'de ise kısmen bilgisayar grafikleri ve uzamsal analizi birleştiren ve üyelerinin ilk haritacılık yazılımlarından bazılarını geliştirdiği bir laboratuvarda çalışma fırsatı elde edebilmek için Harvard'a devam etmiş. "Bilgisayar haritacılığını mesleğime uygulamak gibi bir hevesim vardı" diyor, "ama açıkçası sırf teknolojinin kendisi beni çok heyecanlandırmıştı ve bunun nasıl yararlı kılınabileceğini merak ediyordum."

Dangermondlar, Redlands'e geri dönmüş ve kısa süre sonra o zamanki adıyla "Çevre Sistemleri Araştırma Enstitüsü"nü faaliyete geçirmiş. Harvard'daki laboratuvardan esinlenen bir danışmanlık kuruluşu olarak faaliyete başlayan şirketin personeli Dangermondlar, bir yarızamanlı programcı, bir veri uzmanı ve bir sekreterden oluşuyormuş. Yaptığı sözleşmelerin hacimleri büyürken Dangermond müşterilerine kendi harita ve analizlerini yapma olanağı sağlayacak daha kapasiteli jenerik araçlar üretme kararı almış. Esri ilk ürününü 1982'de piyasaya sürmüş. "Tüm işimiz değişmişti" diyor Dangermond. Bu Esri'nin hala en önemli ürünü olan ArcGIS'miş. Bugün 3 bin 500 personelden 2 bin 300'ü, çoğu bölümü Dangermondlar tarafından düzenlenen Redlands kampüsünün dışından çalışıyor. Bölgedeki tek önemli teknoloji şirketi olan Esri'nin kesinlikle alışılmadık bir kültürü var. Çalışanlara saat başına ödeme yapılıyor, bunun da kendilerine esneklik sağlaması nedeniyle çoğu çalışanın hoşuna gittiğini söylüyor Dangermond. Bu görüş, isimlerinin açıklanmaması kaydıyla konuşan kimi çalışanların tüylerini diken diken ediyor oysa. Birçok çalışan yıllardır burada ama bazıları uyum sağlamayan işçilerin hemen bünye dışına atıldığını söylüyor. Silikon Vadisi'ndeki avantaların pek azı var Esri'de: Dangermond bile kafeteryada yediği öğünlerin parasını ödüyor. Esri'nin küresel etkisinin kavranabileceği en iyi yer Redlands değil, şirketin her yaz en büyük müşteri konferansını düzenlediği San Diego. Geçen yılki toplantı, temmuz ayında mevsim normallerinin dışında sıcak ve nemli bir havada gerçekleşti, Dangermond hıncahınç dolu San Diego Convention Center'da sahneyi aldığında ise günün onun günü olduğu açıktı: Açılış konuşmasını, sunuculuğu ve sunumu o yaptı. İsveç, Güney Kore, Idaho, Indiana, Botswana ve Brezilya'dan gelen 16 bin kişilik kalabalık -Apple'ın Dünya Geliştiriciler Konferansı ya da Google'ın I/O etkinliğine katılan konuk sayısının kabaca üç katı- istisnasız her birinin efsane olarak kabul ettiği bu adamı dinlemek üzere oradaydı. Dangermond, Esri'nin yazılımının hastalıklarla mücadele, karar almayı kolaylaştırma ve doğal afetlere tepki verme konusundaki gücünü anlatmak üzere konukları sahneye davet etti. Yılın teması "coğrafyayı her yerde uygulamak"tı ve Dangermond mest olmuş dinleyicilere "Bir coğrafi aydınlanma dönemine giriyoruz"un yeni bir versiyonunu defalarca tekrarladı.

İçeriği kendisi kadar heyecan verici olmayan bir cümle bu. Bir zamanlar uzmanların hakimiyet alanı olan haritalar, içinde bulunduğumuz bulut-bağlantılı dönemde giderek demokratikleşiyor, Esri'nin yazılımı ise organizasyonların içinde çok daha geniş çapta yaygın hale gelmeye başlıyor. Esri'yi 2000'den bu yana yeni mağaza açacağı yerleri belirlemek üzere kullanan Walgreens, geçen birkaç yılda satışları, satış paylarını ve rakip lokasyonlarını mağaza mağaza kontrol etme imkanı veren özel olarak hazırlanmış WalMap'i çalışanlarının kullanımına sundu. Şirketin girişim lokasyon istihbaratı direktörü Jillian Elder, Walgreens'in harita uygulamalarının dahili kullanıcı sayısını geçen beş yılda 10 kat artırdığını söylüyor. Stanford Üniversitesi'nde hemen her alanda araştırmacılar, örneğin küresel ısınmanın Madagaskar'daki kelebekler üzerindeki etkisini tahmin etmek ya da Superfund alanları yakınlarında belirli kanser türlerinin oluşum sıklığını incelemek üzere giderek artan şekilde Esri araçlarını kullanıyor. "Araştırmalarını jeouzamsal kavramlarla ele alan araştırmacı sayısında patlama yaşanıyor" diyor Stanford'ın Jeouzamsal, Kartografik Bilimsel Veri ve Hizmetler biriminin direktörü Julie Sweetkind-Singer. Bu tür örnekler, Dangermond'u çok sayıda insanın bu yönde tutum aldığına ilişkin iyimserliğe sevk ediyor. Fırsatı kısa ve öz biçimde ifade tarif ediyor Dangermond: "Önümüzdeki beş-10 yıl içinde bu gelişimi 10'a katlayabiliriz."

Kaynak: Forbes Türkiye