Tarihe adını yazdıran kadınlar

Afife Jale'den Sabiha Gökçen'e, Sabiha Zekeriya Sertel'den Müfide İlhan'a... İlk kadın pilot, gazeteci, belediye başkanı, hakim, tiyatro oyuncusu...

SABİHA GÖKÇEN

İlk kadın savaş pilotu

22 Mart 1913 yılında Bursa'da dünyaya geldi. Anne ve babasının ölümünün ardından, 1925 yılında Bursa'yı ziyaret eden Atatürk tarafından evlat edinilerek kendisine "Gökçen" soyadı verildi. 1935'te Türk Hava Kurumu'nun Türk Kuşu Sivil Havacılık Okulu'na girdi, Ankara'da yüksek planörcülük brövelerini aldı. Gökçen, yedi erkek öğrenciyle birlikte Kırım, Rusya'ya gönderilerek yüksek planörcülük eğitimini tamamladı. 1936'da Eskişehir Askeri Hava Okulu'na girdi, burada av ve bombardıman uçaklarıyla başarılı görevler yaparak, dünyanın ilk Kadın Savaş Pilotu unvanını kazandı. 1938'de Balkan devletlerinin davetlisi olarak, uçağıyla Balkan turu yapan Gökçen, daha sonra Türk Hava Kurumu Türkkuşu'na başöğretmen tayin oldu. Sabiha Gökçen, 22 Mart 2001'de, 88 yaşında hayata gözlerini yumdu.

MÜFİDE İLHAN

İlk kadın belediye başkanı

1912'de Mersin'de doğdu. Çocukluk yılları istanbul'da geçti. Kandilli Kız Lisesi'nin ardından Muallim Mektebi'ni bitirerek Cumhuriyetin aydın öğretmenlerinden oldu. Doktor Faruk İlhan ile evlenen Müfide İlhan, eşinin görevi nedeniyle bir çok ilde çalıştı. 1946 yılında eşiyle Mersin'e yerleştiler. Eşinin babası Mersin'in ilk belediye başkanıydı. Müfide İlhan, Müstakilleri Destekleme Cemiyeti adlı bir dernek kurdu. 1950'de seçimlerde Mersin'de en çok oy alarak liste başı olan İlhan, belediye başkanlığına getirildi. Bir yıl sonra kendi isteğiyle görevden ayrıldı. Müfide İlhan 1996'da Bodrum'da kalp krizi sonucu öldü.

MELAHAT RUACAN

İlk kadın hakim

1906'da İstanbul'da dünyaya geldi. 1924'te Erenköy Kız Lisesi'ni bitirdikten sonra bir yıl felsefe eğitimi gördü. Ankara Hukuk Fakültesi'ne kaydını yaptıran Ruacan 1929'da birincilikle mezun oldu. Daha sonra Nezahat Göreli ve Beyhan Hanım'la Danıştay'da ilk kadın raportörlerinden biri olarak çalıştı. 1932'de Ankara Adliyesi Asliye Mahkemesi'nde ilk kadın hakim oldu. 1939'da meslektaşı Asım Ruacan ile evlendi. 1945'te Yargıtay üyeliğine getirildi. Melahat Ruacan 1974 yılında vefat etti.

SAFİYE ALİ

İlk kadın doktor

1891'de İstanbul'da dünyaya geldi. Amerikan Kız Koleji'nden mezun oldu. Balkan Savaşı günlerinde cepheden getirilen yaralıları görüp doktor olmaya karar verdi. Fakat o yıllarda bir kadının tıp öğrenimi görmesi olanaksızdı. Oldukça başarılı bir kişi olarak dikkat çeken Safiye Ali, dönemin Maarif Vekili Şükrü Bey'in desteği ile Almanya'ya tıp eğitimine gitti. Kadın ve çocuk hastalıkları üzerine ihtisas yapan Safiye Ali, Kurtuluş Savaşı'nın sona erdiği günlerde yurda döndü. Cağaloğlu'nda açtığı klinikte tedaviye başlayan Safıye Ali, Türkiye'yi yurtdışındaki tıp kongrelerinde temsil etti. Yakalandığı kanserden kurtulamayan Safıye Ali, 1952'de öldü.

LALE ORTA

İlk kadın milli maç hakemi

1960'da İstanbul'da doğdu. Marmara Üniversitesi İşletme Bölümü'nde okudu. Marmara Üniversitesi Beden Eğitimi Spor Yüksek Okulunda; Spor Yönetimi üzerine yüksek lisans yaptı. Türkiye'nin ilk kadın futbol takımı olan Dostlukspor'da futbol oynadı. Futbol Federasyonu'nun açmış olduğu kurslarla Türkiye'nin profesyonel liglerinde antrenörlük ve teknik direktörlük yapabilecek diplomaya sahip oldu. 1986-2005 yılları arasında futbol hakemi olarak profesyonel ve amatör olarak 1500'ün üzerindeki maçta görev aldı.Profesyonel Birinci Lig seviyesinde Avrupa'da hakem olarak görev yapan ilk kadın Lale Orta'dır.

AFİFE JALE

İlk kadın tiyatro oyuncusu

1902'de İstanbul'da dünyaya geldi. Afife Jale, kadınların sahneye çıkmasının yasak olduğu bir dönemde zoru başardı. Babası karşıydı, fakat annesi sanatçıya hep destek oldu. Hüseyin Suat'ın Yamalar adlı oyununda Emel adlı bir rolde oynamaya başladı. Bu rolü oynayan yabancı kadın oyuncunun yurt dışına kaçması üzerine o role Afife Jale seçildi. Şehir tiyatrolarına girmek için yapılan bu sınavı kazanarak Jale takma ismi ile sahnede yer aldı. Fakat babası evlatlıktan reddetti. Maddi ve manevi bunalıma giren Afife Jale, 1923 yılında Mustafa Kemal Atatürk'ün Türk kadınına sahneye çıkma yasağını ortadan kaldırmasıyla özgürlüğüne kavuştu. Ancak 39 yaşında yaşama veda etti.

SENİHA SAMİ MORALI

İlk kadın müzeci

1886'da kültüre önem veren bir ailenin kızı olarak dünyaya geldi. Küçük yaşta Türkçe'nin yanı sıra İngilizce, Fransızca ve Farsça öğrendi. ABD'den gelen profesörlerin eserlerini tercüme eden Topkapı Sarayı Müzesi'ne atanarak ilk kadın müzecimiz oldu. Milletlerarası Kadınlar Kongresi'nde Türkiye'yi birkaç kez temsil eden Moralı, dönemin çok okunan dergisi Hayat Mecmuası'nda yazılar yazdı.

SABİHA ZEKERİYA SERTEL

İlk kadın gazetecilerden

1895'te Selanik'te doğdu. 1912'de ailesiyle İstanbul'a göçtü. Gazeteci Mehmet Zekeriya Sertel ile evlendi. Gazeteciliğe eşiyle birlikte haftalık dergi çıkararak başladı. Çıkardığı Büyük Mecmua'da kadın sorunlarını yazdı. 1919'da yüksek tahsil için ABD'ye gitti. 1923'te eşiyle birlikte Türkiye'ye döndü. 1936'da Tan Gazetesi'ni kurdu. 1950'de yurtdışına yerleşti, 2 Eylül 1968'de vefat etti.