Görev: Okyanusları Korumak

Yazı Özge DİNÇ

Denizcilikle yakın bağı olan saat markaları, artık asli görevlerinin okyanusları korumak olduğunun 'fazlasıyla' farkında.

Deniz temalı dergimizdeki diğer yazılarda da sözünü ettiğimiz gibi, denizcilik tarihiyle saatçilik hep kol kola ilerledi. Denizciliğin geçmişteki sorunlarının çözüldüğü günümüzde dahi deniz temalı saatlerin sayısı, en az diğer saatler kadar yer tutuyor.

Ama artık gündemde yeryüzü sularının korunması meselesi var. Büyük saat markaları, geçmişte denizcilik sorunlarına nasıl çözüm üretmeye çalışmışsa bugün de bu konuya çare olabilmek için çalışmalar yürütüyor.

Birleşmiş Milletler, 1992'den bu yana her 8 Haziran'da gayriresmi olarak kutlanan 'Dünya Okyanus Günü'nü 2008'de resmi olarak tanıdı. Bu günün amacı, okyanusları sağlıklı, temiz kılmak ve korumak gerekliliğine dikkat çekmek, bu konudaki çalışmalara bağış toplamak ve farkındalık yaratmaktı.

Her yıl 12,7 milyon ton plastik okyanuslara atılıyor. Bu durumun insan sağlığını tehdit eden sonuçları da oluyor. Beslenme kaynaklarımızdan biri deniz kaynaklı. Deniz canlılarından geçen kimyasal ve plastik atıklar konusunda vahim araştırma sonuçları yayımlanıyor. Son olarak Minnesota Üniversitesi'nden bir araştırma ekibi sofralarda kullanılan deniz tuzunda bile mikro plastik partiküllerin bulunduğunu ortaya çıkardı. Bütün bu kısırdöngü insanlar için olduğu kadar okyanuslarda yaşayan canlılar için de son derece ciddi sağlık sorunları anlamına geliyor.

Rolex, Jaeger-LeCoultre, IWC, Blancpain, Omega, Oris gibi denizcilik saatleriyle öne çıkmış saat markaları bu çağrıya duyarsız kalmadı; bu, uluslararası saat markaları işbirlikleri, özel üretim saatler, organizasyonlar ve sergilerle okyanusları korumaya çağrı yapmayı sürdürüyor.

'Dünya Okyanus Günü'nün ilanından sonra üretilen saatler ve hızla ilerleyen çalışmalar, geniş ummanların geleceği konusunda yeniden umutlanmamızı sağlıyor.

Jaeger-LeCoultre, okyanusların korunması konusuna kafa yoran saat markalarının başında geliyor. Marka, işbirlikleri yakın zamanda sona ermiş olsa da 2008'den geçen yıla dek UNESCO'yla 'Marine Heritage' adlı programı birlikte yürütmüş, çoğu okyanuslarda olmak üzere dünya üzerindeki 47 bölgenin 'Dünya Mirası' listesine alınmasını sağlamıştı. 'Zamanın Gelgiti' (Tides of Time) adını verdiği ve okyanustaki hazineleri sergilediği uluslararası düzeydeki sergiyi ise Cenevre, Miami, Singapur ve Şanghay'daki butiklerinde sergilemişti. Bu serginin amacı, okyanusun tehdit altında olan hazinelere dikkat çekmekti.

IWC ise 2009'dan bu yana Galapagos Adaları'nın ekosistemini korumak için 1964'ten bu yana faaliyet sürdüren Charles Darwin Vakfı'nı (Bildiğiniz gibi Charles Darwin, 'Evrim Teorisi'ne ilişkin çalışmalarını burada yürütmüştür.) destekliyor. Galapagos'un ekosistemini korumak için yüzlerce bilim insanı çalışırken IWC de bu çalışmalara sağladığı destek yanında konuya kamunun dikkatini çekmek için Aquatimer Chronograph Edition 'Galapagos Islands' ve vakfın 50. yılına binaen '50 Years Science for Galapagos' modellerini üretti, bu saatlerin gelirini de tamamıyla Charles Darwin Vakfı'na bağışladı. 'Galapagos Islands' adlı modelin arka yüzünde Galapagos Adası'nın endemik kaplumbağası Geochelone nigra yer alıyor. 150 yıl yaşayan ve 121cm boyuyla dünyanın en büyük kaplumbağa türü olarak bilinen Geochelone nigra, nesli tükenmekte olan hayvanlardan biri, çünkü 12 türünden yalnızca ikisi yaşamını sürdürüyor. Bu kaplumbağanın bir özelliği de, Charles Darwin tarafından keşfedilmiş olması. IWC ve Charles Darwin Vakfı'nın çalışmaları sonucunda söz konusu kaplumbağa dışında deniz iguanaları, denizkuşları, denizaslanları korunma altına alınabilmiş; ancak yılda 180 bin turistin geldiği adalarda hâlâ balinaların avlandığı görülebiliyor, bunun için çalışmaların istikrarla sürdürülmesine ihtiyaç var.

IWC, deniz hayatını yanlış yöntemle yapılan balıkçılığa ve kirliliğe karşı korumak üzere çalışan Cousteau Society ile de işbirliğini sürdürüyor. Marka bu vakıf için ürettiği Aquatimer Automatic Edition 'Expedition Jacques-Yves Cousteau'yu tüplü dalışın öncüsü ve araştırmacı Jacques Cousteau'ya adarken saatin gelirini yine vakfa bağışlıyor. IWC, araştırma teknesi Calypso'yla kırk yıl okyanusları gezen ve sayısız su altı fi lmi çeken Jacques Cousteau'yu onurlandıran saatler üretmenin yanında Calypso'yu yeni araştırmalar için yenileme görevini de üstlenmeyi ihmal etmedi.

Okyanuslar için ciddi araştırmalar yürüten ve sponsorluklara imza atan saat markalarından biri de Rolex. Marka, 'Titanik' ve 'Avatar' gibi fi lmlerin yönetmeni James Cameron, yedi yıllık çalışması sonucunda DeepSea Challenger adlı denizaltısıyla dünyanın en derin noktası olarak bilinen Mariana Çukuru'na indiğinde onun sponsoru olmuştu. Bu 11 bin metrelik dalışta Cameron, üç boyutlu kameralarla dünyanın keşfedilmeye açık noktasını çekmiş, bilinmezleri bilinir kılmaya katkı sağlamıştı. (Bu yolculuk, daha sonra National Geographic kanalında 'Deep Sea Challenge' adıyla gösterildi.) Cameron, bu dalışta Mariana Çukuru'nun en derin noktası olarak bilinen Challenger Deep'e ondan elli yıl önce inmiş denizci Don Walsh'ın gözetimi altındaydı ve tıpkı elli yıl önce Don Walsh'ın kolunda olduğu gibi Cameron'ın kolunda da bir Rolex DeepSea Challenge vardı.

Rolex, daha birçok derin dalış keşfi ne destek oluyor, dünyanın en iyi bilim insanlarının çalışmalarına sponsor olmayı sürdürüyor. Rolex'in sponsor olduğu isimler içinde ABD'li deniz biyoloğu Sylvia Earle de var, kendisi denizler altında yedi bin saatten fazla zaman geçirmiş bir bilim insanı. Rolex'in yine denizler için çalışmak isteyenlere bilgi ve kariyer sağlayan Our World Underwater Scholarship Society'ye destek olması ve markanın sular hakkında bilgimizi artırmayı amaçlayan çalışmalara sponsor olduğu kendi DeepSea Pole programı, markanın sular altındaki dünyanın fl ora ve faunasını korumaya gösterdiği önemi ortaya koyuyor.

Omega da okyanus koruma çalışmalarında Good- Planet Vakfı'yla çalışmalar yürütüyor. Marka, yakın zamanda denizler altındaki zenginliğe dikkat çekmek amacıyla 'Planet Ocean' adlı bir belgesel çekti. Bu belgesel için havadan ve su altından çekim yapacak 23 kameramanla çalıştı. 'Planet Ocean'ın yönetmeni ise doğa tutkunu; 'Human', Yuva', 'Toprak' gibi belgeseller çekerek bize yeryüzünü sevdirdi, Gökyüzünden Dünya (The Earth from The Air) adlı kitabı tüm dünyada 3,5 milyon adet satan fotoğrafçı ve yönetmen Yann Arthus-Bertrand'dı. Bertrand, aynı zamanda kâr amacı gütmeyen GoodPlanet Vakfı'nın da yöneticiliğini üstleniyor. Omega vakıfl a birlikte Güneydoğu Asya'daki deniz bitkilerinin korunması için bağış toplanması ve bölgenin halkını bilinçlendirme kampanyasının bir ayağı olarak da görev alıyor. Markanın bu çalışmalara adadığı saatler ise Planet Ocean adını verdiği seri kapsamında saatseverlere sunuluyor.

Blancpain, okyanusu korumaya gerçekten kafa yoran saat markalarından bir diğeri. Marka, dört yıldır Birleşmiş Milletler'in New York'taki merkezinde düzenlenen 'Dünya Okyanus Günü' etkinliğinin ev sahipliğini üstleniyor. Marka daha önce de Güney Afrika'da düzenlenen Laurent Ballesta sergisinin sponsoru olmuştu. Deniz biyoloğu ve sualtı fotoğrafçısı olan, çektiği sualtı fotoğrafl arıyla 'Palme D'Or Ödülü Kazanan En Genç Fotoğrafçı' olan Laurent Ballesta, markanın birçok projede birlikte çalıştığı bir isim. Fifty Fathoms adlı dalış saatleri serisiyle dalış saatleri alanında önemli bir konumda olan markanın okyanusları koruma ve keşif çalışmaları için kurduğu bir oluşum da var: Blancpain Ocean Commitment. Bu kuruluş, şimdiye dek 10 bilimsel çalışmanın fi nansmanını sağladı ve korunan okyanus bölgelerinin sayısının artırılmasına yardım etti. Bu çalışmalar, markanın Blancpain Ocean Commitment adına açtığı internet sitesinden de incelenebiliyor. Markanın bu kuruluşa bir gelir sağlamak amacıyla ürettiği Fifty Bathoms Bathyscaphe Flyback Chronograph-Blancpain Ocean Commitment adlı bir limitli saat de bulunuyor. Bu saatin üzerindeki imza ise Profesörr Hans Hass'a ait. Su altı fotoğrafl arı, bilimsel çalışmaları ve derin dalışlarıyla bilinen; ilk sualtı uzun metrajlı fi lmini çeken biyolog-araştırmacı Hans Hass adına bir de ödül veriliyor: Marka on yıldır Hans Hass Fifthy Fathoms Ödülleri adı altında dünyanın en iyi su altı fotoğrafçılarını, biyologlarını ve dalgıçlarını ödüllendiriyor.

Okyanusları koruma çalışmaları yürüten bir diğer saat markası da Oris. Marka, 40 yıl içinde neslinin tükeneceği söylenen köpekbalıklarını korumak için, köpekbalıklarını koruma projesi yürüten kâşif Jérôme Delafosse ve Pelagios Kakunjá Vakfı ile işbirliği yürütüyor. Jerôme Delafosse, aslen bir kâşif ve profesyonel dalgıç; yirmi yıldır ise köpekbalıklarını ve yunusları korumaya yönelik farkındalığı artıracak belgeseller çekiyor. Jérôme Delafosse şimdi de Oris sponsorluğunda Pasifi k'in doğusunda bulunan Scallapod Hammerhead adlı beyaz balinanın göç yolunu gözlemleme çalışmaları yapıyor. Son otuz yılda neslinin yüzde doksanı tükenen köpekbalığı, Oris'in sağladığı vericilerle izleniyor. Bu vericilerle köpekbalıkları altı ya da dokuz ay izlenecek ve böylece bilim insanları için yeterli veri oluşturulabilecek.

Bu gözlemler, kuruluşun yöneticisi Dr. James Ketchum, köpekbalığı uzmanı Dr. Mauricio Hoyos, rekor kıran dalışlar yapmış olan, 'Great White Shark' fi lmini çeken Fred Buyle tarafından değerlendirilecek. Oris'in bu çalışmaya adadığı dalış saatinin arka yüzünde söz konusu çekiç kafalı köpekbalığını görüyoruz, saat ismini yine bu köpekbalığından alıyor: Oris Hammerhead Limited Edition.