Erkek Giyiminin de Maestro’su: Leonard Bernstein'in Terzilik Harikası Stili

Yazı Simon Mills / Çeviri Ece Büyükçolpan

Tom Wolfe, 1970 tarihli bir New York Magazine sayısında yayımlanan Radical Chic: That Party at Lenny's (Radikal Şıklık: Lenny'nin Yerindeki O Parti) başlıklı yazıda Leonard Bernstein'i şöyle tanımlıyordu: "Lenny, siyah balıkçı yaka kazak, lacivert blazer ceket, altına tercih ettiği Black Watch ekose pantolonu ve göğüs kemiğine uzanan kazağının üzerine taktığı pandantif kolye ile karşımızda. O sırada terzisi gelip ölçülerini alarak provasını yapıyor. Lenny kısa boylu ve eli yüzü düzgün bir adam olarak her zaman olduğundan daha uzun görünüyor. Bu, onun kafasıyla ilgili bir şey. Asilzade görünümlü bir kafası, nazik ama sert ifadeye sahip bir yüzü ve demir grisi saçlarının uzandığı favorileri var; bütün bu özellikleri de odada yansıyan Çin sarısı parlak ışığın altında belirginleşiyor. Başarısından yayılan ışık ise gözlerinden ve gülümsemesinden, Metodistlerin aksine, Lord Jersey'nin "para ve başarı ruha iyi gelir" sözünü desteklercesine etrafa yayılıyor.

Çoğu zaman olduğu gibi, kendisi de konu terzilik olunca beceriksizlikten çok uzakta olan Wolfe, haklıydı. Senfoni orkestrası müziği, bale, film ve tiyatro notaları, koro eserleri, opera, oda müziği ve piyano eserleri konusunda olağanüstü yeteneğe sahip bir yazar olan Bernstein, orta yaşlarında bile, yüzyılı yarılamış maskülenliğin güzel görünümlü bir örneğiydi. Hacimli saçları, baştan çıkarıcı, adeta bir silahşoru andıran bakışları, elinden sigaranın eksik olmadığı o ikonik görünümü… Bradley Cooper'ın Bernstein'in hayatını konu alan yeni başyapıtı Maestro'da gösterdiği gibi, Lenny balıkçı yakayı severek giyiyordu. Bu büyük adamın hem işinden hem de günlük hayatından kesitleri içeren arşiv görüntüleri ister istemez bol pantolonlu, caz tarzında bir ceketin altına giyilen çok renkli ve çeşitli örgü stillerinden oluşan, bol balıkçı yakalı bir gardırobu akla getiriyor.

Hem klasik hem de popüler kültür ikonu olan Bernstein, balıkçı yaka tarzı kural dışı bir tavırla aykırılığını ifade etmek için tercih etti; çünkü bu parçanın, özellikle de smokin veya frak tercih eden meslektaş ve akranlarının arasından sıyrılan bir kıyafet olduğunun farkındaydı. Ne sadece sıradan bir kazak ne de kolalı bir gömlek veya bir papyon...

Belki de siyah balıkçı yakayı üniformalarının bir parçası olarak benimseyen Black Panther'deki arkadaşlarından (Wolfe'un New York Magazine makalesi, Bernstein'in Panterler için düzenlediği bir partiye atıfta bulunuyordu) terzilik ipuçlarını alan Bernstein, hem Yahudi hem de İngiliz bir terzinin hünerlerinden yararlanarak isyankar ve iyi giyimli bir rol üstlenmeyi tercih etmişti (Madison Caddesi'nde zamanında hep söyledikleri gibi "Yidiş gibi düşün, İngiliz gibi giyin,").

East 64th Street'ten Otto Perl, Manhattan'ın seçkin müzisyenlerinin tercih ettiği bir terzi olmadan önce, Buchenwald ve Dachau'daki Nazi toplama kamplarından sağ kurtulmuştu. Kemanist Itzhak Perlman ve ünlü tenor Luciano Pavarotti'nin yanı sıra süperstar beyzbol oyuncusu Joe DiMaggio ve genç Lenny Bernstein için siyah kravatlar ve pelerinler tasarlardı. Açıkçası, Perl hem bir beyzbol sopasını taşımanın hem de orkestra şefliğinin ihtiyacı olan güçlü kollara uygun kesimi nasıl tasarlayacağını iyi biliyordu.

Bernstein, fiziğini kullanan bir orkestra şefiydi ve müziğini bedensel hareketler yoluyla ifade etme konusunda uzmandı. Bernstein, piyanonun başında çalışırken bile (tercih ettiği, her şeyi kontrol altına alan o pozisyonda) insan paratoneri gibi sarsılıyordu. O, kollarını sallayan, başını sarsan, ayağını yere vuran, saçlarını savuran hatta zıplatan bir kondüktördü. 1950'lerde ve 1960'larda hiçbir orkestra şefi müzik camiası tarafından sarsılan Bernstein kadar övülmedi – veya alay edilmedi. Yaratıcı enerjisiyle coştukça coşan Bernstein, pazartesi günü The Met'te bir Verdi operası yönetebilir, salı günü bir gangster filmi için müzik besteleyebilir (1954 yapımı bir Marlon Brando klasiği On The Waterfront'un müziklerini besteledi), cumartesi sabahı ise New York Filarmoni Orkestrası'nı yönettiği konseri ile televizyonda karşınıza çıkabilirdi.

Televizyonda yayınlanan Filarmoni Orkestrası'nın Young People's Concert programları ve ardından yine televizyonda yerini alan prime-time yayını için The Kinks'in You Really Got Me şarkısını çalmak gibi tezatlıklar bütününden söz ediyoruz.

Ancak onun en popüler başyapıtı, sözleri Stephen Sondheim'a ait olan, kalp kırıklığı ve ekstazi etkisi altındayken benzin ve merhem kokuları eşliğinde bestelenmiş gibi duran, 1957 yılının Manhattan'daki Romeo ve Juliet'ini anlatan West Side Story (Batı Yakası Hikayesi) müzikali olmaya devam ediyor.

Bernstein, 1990 yılında 72 yaşındayken hayata veda etti. Müziği ve triko zevki ise hala aramızda. Amerikan tarzını taşıyan ikonların panteonunda ona da yer var.

Maestro 20 Aralık itibarıyla dijital platformda yayında.