2024 Venedik Bienali’nde Neler Oluyor?

Fotoğraf: Getty

Yazı Ece Büyükçolpan

Her iki yılda bir olmak üzere bu yıl da 20 Nisan – 24 Kasım 2024 tarihleri arasında gerçekleştirilen sanat faaliyetlerinin belki de en zarif hali Venedik Bienali, 60. edisyonunda dünyanın dört bir yanından çağdaş sanatçıları bir araya topladı.

Fotoğraf: Getty / Luc Castel

2024 Venedik Bienali'nin teması "Foreigners Everywhere" yani "Yabancılar Her Yerde" olarak karşımıza çıkıyor. Dünyanın en ünlü uluslararası çağdaş sanat sergisinin bu yılki temasının belirleyicisiyse Palermo merkezli Claire Fontaine kolektifinin 2004 yılında başlattığı bir dizi çalışma. Söz konusu eserler giderek artarak ilerleyen "Stranieri Ovunque – Foreigners Everywhere" ibaresini aktaran neon heykellerden oluşuyor. Bu fikrin ilham perisi, 2000'li yılların başlarında İtalya'da ırkçılık ve zenofobiyle mücadele eden Torino'daki bir topluluk.

Günümüzün artan göç oranlarını göz önünde bulunduracak olursak dünyanın her yerinde bunu, biraz da serzenişte bulunarak dile getiren birine rastlamak mümkün değil mi? Eğer bir metropol insanıysanız bu serzenişi dile getiren bizzat siz de olabilirsiniz. Bienalin temasında vurgulanmak istenen de aslında bu: Dünyanın neresine giderseniz gidin, bir topluluk içinde insanlarla bir arada bulunduğunu sürece siz de birileri için bir yabancısınız. Şehrin yerlisi olsanız bile.

Dünyanın en çok turist ağırlayan büyüleyici kentlerinden birinde düzenlenen 2024 Venedik Bienali sanat severleri artık yaşadığımız şu modern zamanda hiçbirimizin azımsanacak bir rolü olmadığını hatırlatmayı amaçlayarak "uluslararası", "aidiyet", "kimlik", "milliyetçilik" ve biraz da "kabullenme" kavramlarıyla ilgili sorguya davet ediyor.

Venedik Bienali'nin 60. edisyonunun küratörü Adriano Pedrosa temayla ilgili: "Sanatçılar her daim çeşitli koşullar altında ülkeler ve kıtalar arasında seyahat etti. Ancak 20. yüzyıl, ironik bir şekilde, insanların yerinden edilmesi veya insanların yerinden edilmesiyle ilgili artış gösteren kısıtlamaların damgasını vurduğu bir dönem olarak karşımıza çıktı. 2024 Sanat Bienali'nin öncelikli olarak odağına aldığı şey, kendileri de yabancı, göçmen, gurbetçi, diasporik, sürgün edilmiş veya mülteci olan, özellikle de Küresel Güney ile Küresel Kuzey arasında mekik dokumuş olan sanatçılardır. Göç ve dekolonizasyon ana temalardır," diyor.

Fotoğraf: Getty

Pedrosa'nın küratörlüğünü üstlendiği ana sergide çoğunluğu Afrika, Latin Amerika, Asya ve Orta Doğu'da yaşayan sanatçılar olmak üzere toplam 332 sanatçının eseri yer alıyor.

Yüzen şehirde John Akomfrah "Listening All Night to The Rain" adlı enstalasyonuyla Britanya Pavyonu'nu; TRINKET Kanada Pavyonu'nu, Wael Shawky "Drama 1882 for Egypt" isimli filmiyle Mısır Pavyonu'nu, Fransız – Jamaikalı heykeltıraş Julien Creuzet Fransa Pavyonu'nu, Tesfaye Urgessa Etiyopya Pavyonu'nu ve Eimear Walshe "Romantic Ireland" adlı filmiyle Irlanda Pavyonu'nu temsil ederek Altın Aslan için yarışıyor.

Ocak 2024'te dünyaca ünlü sanat dergisi Frieze tarafından "Yılın En Merakla Beklenen Sergileri" arasında sayılan Gülsün Karamustafa'nın "Oyuk ve Kırık Dökük: Bir Dünya Hâli" başlıklı sergisiyse Türkiye Pavyonu'nu temsil ediyor.

50 yıldan uzun süredir göç, bellek, aidiyet, kültürel kimlikler gibi meselelere odaklanarak sanat pratiğini sürdüren Karamustafa bu eserinde, günlük nesnelere üzerinden yeni anlamlar yaratma geleneğini devam ettirerek yaşanan olayların ardında bıraktığı boşluk, oyun kırıklıklarının izlerini farklı objeler aracılığıyla mekâna taşımayı amaçlıyor.

Fotoğraf: Getty / Simone Padovani

Venedik Bienali'nin 60. edisyonunda yerli topluluklardan çok sayıda sanatçının eserine rastlamak mümkün. ABD'yi Kızılderili kökenli Jeffrey Gibson, Danimarka'yı Grönland'li sanatçı Inuuteq Storch, Avustralya ile Brezilya'yı yine Kızılderili kökenli sanatçılar Archie Moore ve Glicéria Tupinambá temsil ederek edisyonun bu yılki temasının hakkını veriyor.

Fotoğraf: Getty

Video sanatının 1970'li yıllardaki öncü temsilcilerinden Nil Yalter, Venedik Bienali tarafından Altın Aslan Yaşam Boyu Başarı Ödülü'ne layık görüldü. "Foreigners Everywhere" temalı edisyonda takdim edilen ödülün gerekçesi Yalter'in Kahire'den İstanbul'a uzanan yaşam serüveni ve bugün de Paris'e göç etmiş bir Türk sanatçı niteliğine sahip olması olarak ifade ediliyor.