Ne Yaptığını Biliyorsan Riske Gir(me)!
Hararetli geçen iki ayın sonunda piyasalar, hem yurt içi hemde yurt dışı gelişmeler nedeniyle biraz duruldu. Bu küçük 'mola'dan yararlanarak, son günlerde getirileriyle eleştiri oklarını üzerine çeken emeklilik fonlarına bir göz atalım..
Değer yatırımının piri Warren Buffet'ın çok sevdiğim bir sözü var; "Fiyat ödediğiniz, değer aldığınızdır (Price is what you pay, value is what you get)". Öyle ki yatırımcı penceresinden bugünlerde ödenecek fi yatlar gelecekte alınacak değerleri oldukça artıracak. Özellikle hisse senetleri piyasasında yaşanan fi yat hareketleri ve gelinen son seviyeler -doğru zamanda ve sağlam temelleri olan şirket hisselerine yatırım yapılması kaydıyla- gelecekte yatırımcılarını oldukça sevindirecek gibi görünüyor. Ancak ben bu yazıda hisse senetlerine değil Buffet'ın sözünü uyguladığım diğer bir yatırım-birikim aracından bahsedeceğim. Zira piyasalardaki 'negatif' gelişmeler nedeniyle birçoğunun getirisi eksiye dönen emeklilik fonları son günlerde sıklıkla homurdanmalara neden oluyor. Üstelik siz bu satırları okuduğunuzda 'Erken Seçim' tamamlanmış ve yeni bir süreç başlamış olacak. Ekim ayı boyunca tamamen seçime kilitlenen yatırım araçları -nispeten- yatay bir seyir izledi ve kilidi seçim açacak. Şu anda bu konuda piyasa senaryoları yazmak falcılık yapmak gibi bir şey...
Eğer seçim beklentilerinize göre pozisyon aldıysanız ne âlâ; artık bekleyip görme zamanı. Bana ulaşan ve özellikle İnternet sitelerinde karşıma çıkan en büyük 'sorun' elbette ki bu fonların getirilerinden duyulan memnuniyetsizlik. Sık sık "Eğer paramı mevduata koysaydım daha çok getiri sağlardı." cümlesi seslendiriliyor. Hatta bazı deli fi şek gençler, geçmiş veriler üzerine, "eğer şu hisse senedine yatırsaydık..." gibi hesaplar yapıyor. Aslında bunlar sağlıklı gelişmeler, çünkü bu tarz sorgulamalar bilinçlenmeyi de beraberinde getiriyor. Sadece çok önemli ve temel gerçekler gözden kaçırılıyor. Biraz bunlara bakalım. Öncelikle emeklilik fonları yatırım fonları değildir, hisse senedi hiç değildir. Parasını kısa ve orta vadede değerlendirmek isteyenlere hizmet etmez. Hatta uzun vadeli yatırımdan da farklıdır. Bu fonlar emekli olunduğunda, emekli maaşına 'EK' bir getiri sağlamak amacıyla yapılandırılır. Teorik olarak yaş ve 10 yıl sınırını dolduranlar maaş bağlatabilir ya da toplu para alabilir. Bu amaçla yola çıkılması ve amacın iyice sindirilerek beklentilerin buna göre şekillenmesi gerekiyor. Üstelik sadece % 25'lik devlet katkısını alabilmek için yüklü miktarda bu fonlara yatırım yapanları da unutmamak lazım. İkinci temel nokta bu fonların asıl avantajının 'düzenli yatırım disiplini' sağlayacak olması. Açıkçası her ay 500 lira ayırabilen (ya da her ay 500 liralık X hissesinden alan) ve harcamadan bunu 10 yıl boyunca sürdürebilecek 'disiplinli' kişi sayısı çok değil. Bunu başarabilenlerin emeklilik fonuna pek ihtiyacı da olduğunu sanmıyorum. Zaten sistemden çıkışın zorlaştırılmasının sebebi de bu yatırım disiplinini kazandırmak, zorla da olsa birikim sağlatmak. Oysa o kadar çok örnek var ki otomobil almak gibi keyfi ya da sağlık gibi zorunlu masrafl arını karşılamak için 3-4 yıllık emeklilik fonlarını bozdurup harcayan... Elbette bütün bunlar fonlardaki getirilerin 'eksi' olmasını telafi etmiyor. Ancak bu 'götürü'nün sebeplerini de bilmek ve değerlendirmeyi ona göre yapmak lazım.
Emeklilik fonları bir yıllık getirilerle değerlendirilemez. En az 5 yıllık performansları incelenmeli. Fonun uzun vadeli getirisinde sorun varsa, hemen komisyon oranlarına bakmak gerekiyor. Aslında komisyon oranlarını sürekli takip etmek zararınızı sınırlayabilir zira aynı stratejiyle yatırım yapan ve daha az komisyon alan fonlar mutlaka vardır. Yılda altı kez fon değiştirme hakkınız var. Fonun performansı kıstas getirilerinin sürekli altında seyrediyorsa, işte o zaman gerçek sorun vardır ve hemen başka bir fona geçmeniz gerekebilir. Ve belki de en önemlisi, biraz ilgi lütfen! Fonlarla ilgili geçmiş performanslardan komisyon ücretlerine, stratejilerinden benzer fonlarla kıyaslamalar yapmaya kadar her türlü bilgiye ulaşmanız o kadar kolay ki. Google'lamanız yeter. Sonuçta gönüllülük esasına dayanan bu sistemde, doğru beklentilerle yola çıkanlar hayal kırıklıklarına uğramadan sistemin getirdiği 'ek' getiri avantajından yararlanacak. Buffet'la başladık, yine kendisi ile bitirelim, "Risk, ne yaptığınızı bilmemekten gelir."
