Gebze'de bir koku üssü

Röportaj Seda KARAN
Fotoğraf Arda GÜLDOĞAN

Hikâyemize bilimsel konuşarak başlayalım; duygularımız ve koku algısı beynimizin aynı sinir sistemi ağı içinde bulunuyor. Buna da 'limbik sistem' deniyor. Bu sistem de sadece kokuyu işlemekten öte; kızgınlık, korku, sevinç, şevk ve saldırganlık gibi birçok duyguya ev sahipliği yapıyor. Örneğin; bilim insanları hadım edilen erkeklerin limbik sisteminin %30 küçüldüğünü belirtiyor. Örneğin; burnumuzda yaklaşık 20 milyon reseptör alıcısı var. Bunlar dış dünyaya açık olduğu için ayrıcalıklılar. Öyle ki; bazı ilaçların koklanarak etki etmesi aslında tamamen bu nedenleymiş.

Hayvanların koku algılarının ne kadar gelişmiş olduğu ise hepimizin bildiği bir gerçek. İnsanlara göre daha düşük eşiklerdeki kokuları algılama yeteneğine sahipler. Mesela; köpeklerin koku duyusunun ne kadar ileri olduğuna hepimiz şahidiz. Ancak bir somon balığının koku duyusunun ne kadar ileri derecede olduğunu okuduğumda şaşkınlığımı gizleyemedim. Somon balıkları doğdukları suların kokularını asla unutmazmış. Dünyanın neresine bırakırsanız bırakın gidip doğdukları denizi bulabilirlermiş. Buna benzer şekilde notalar, koku aileleri, olfaktif sistem ya da kokuların karakteristik özellikleri gibi koku dünyasına dair yüzlerce gün yüzüne çıkmamış bilgi sayabiliriz. Ancak beni asıl meraklandıran, gün içinde severek kullandığımız parfümden tutun kötü kokuların yayılmasını engellesin diye kullandığımız çilek kokulu çöp torbası için geliştirilen kokuların nasıl elde edildiği. Merakımı yenmek ve koku konusunu iyiden iyiye öğrenmek için işin en doğru adresine gitmem gerekirdi, ben de öyle yaptım. Bu noktada adresim belliydi; MG International Fragrance Company. Burada işinin ehli parfümerlerin kokuları nasıl belirlediklerini, nasıl bir çalışma temposuna sahip olduklarını, laboratuvar ortamının havasını ve üretim sürecini dinleyip deneyimledik. Gebze'de konuşlanan yeni fabrikasında (Buraya bir tasarım-tesis demek bence daha uygun olur.) ziyaret ettiğimiz; hatta bir gün geçirdiğimiz MG International Fragrance Company'den bahsetmeden önce; sizden öncelikle bugün hemen hemen hepimizin evine giren temizlik malzemelerinden tutun kişisel bakım ürünlerine kadar binlerce ürünün kokusunu şöyle bir düşünmenizi isteyeceğim. Kauçuk membran, plastik-naylon poşet, çöp torbası, ıslak mendil, bebek ürünleri, tuvalet kâğıdı, sıvı sabun, yüz maskesi, ruj, mum, deodorant, duş jeli ve ev tekstili... İşte bunların neredeyse her birinin kokusu bu tesiste üretiliyor.

Yaklaşık 60 yaşında olan MG International Fragrance Company, yerli olduğu kadar yabancı üreticilerle de çalışıyor. Dahası, şirketin Ar-Ge merkezi faaliyetleri kapsamında; 280'e yakın hammadde üretiliyor. Ayrıca, 12 bin hammadde ve 200 binden fazla esans formülünden oluşan geniş bir koleksiyona da sahip.

Burası sadece bir üretim merkezi değil aynı zamanda bir yaşam alanı olarak kurgulanmış. Aslına bakılırsa MG International Fragrance Company'nin yeni tesisi insana yapılmış bir yatırım. Bina içinde toplantı salonları, 120 kişilik bir auditorium, pilates ve fi tness salonları, sauna, bir yarı olimpik yüzme havuzu, sosyal tesis ve konuklar için 30 kişi kapasiteli, altı VIP odalı butik otel tarzında bir misafi rhane yer alıyor. Kısacası burası öyle klasik fabrikalara hiç benzemiyor. Son derece sessiz ve huzurlu bir ortamı da var üstelik!

Burada geçirdiğim güne değinirsem; neredeyse bir gün geçirdiğim parfümörler Kolombiyalı Jorge Lee ve Macar Gabriel Gabor'dan koku ailelerini ve bir koku oluştururken 'nota' dedikleri esansların nasıl oluştuğunu deneyimledim. Workshop'ta koku nedir, akorlar nelerdir, koku üçgeni denince akla ne gelir, ilk hangi notaları koklarız, kokunun kalp notunda neler olur, hangi koku ailesine mensuptur gibi soruların yanıtlarını aldım. Hatta burada, son 100-150 yıllık tarihçeye ve koku ailesine adını yazdırmış ana akım kokularla o ailelere dair bilgiler edindim. Mesela; işe, hangi kokuları sevdiğimi, hatta hangi parfümleri kullandığımı sorarak başladılar. Böylece hazırlayacağımız parfümün bazlarını, ardından da alt ve üst notalarını oluşturmaya başladık. Bu arada Jorge ve Gabriel dışında tesiste Fransız, Alman ve bir de Türk parfümör de çalışıyor.

Fabrikada iki üretim laboratuvarı, bir Ar-Ge, bir de aplikasyon departmanı mevcut. Ar-Ge departmanından ekipler parfümörlere bağlı çalışıyor. İşin özetiyle burada esans tasarımı yapılıyor. Gelen brief doğrultusunda satış ekibi, proje girişini yaptıktan sonra konuya hâkim parfümör ataması yapılıyor. Hatta bazı markaların özellikle isim belirttiği de öğrendiklerim arasında. Sonrasında, doğru 'brief'ler doğrultusunda parfümörler asistanlarıyla çalışıp hedefi yakalıyor. Eğer yeni bir oluşumsa kokuyu çıkarmak yaklaşık bir ayı bulabiliyor. Zaten önceden hazırlanan bir kokunun yeni versiyonunu çıkarmak da bir haftalarını alıyor.

Benim de bizzat deneyimleyip kendi kokumu yaptığım workshop dışında burada markalara koku dışında özel konsept koku tasarımları da yapılıyor. Ağırlıklı olarak moda tasarımcılarıyla gerçekleştirilen bu işbirliklerinde yeni koleksiyonları için projeler geliştiriliyor. Bu, gerçekten farklı bir yolculuk… Öncelikle konsept ile ilgili duyguyu, proje sahibi tasarımcı, sanatçı ile birlikte iyi tanımlamak gerekiyor. Sonra parfümörlere verilen brief süreci geliyor. Sanatçı ve parfümörün ortak çalışması sonucu, etkileyici içerikler çıkıyor ortaya, ilgi çekici bir sürü proje entegrasyonu da yapılabiliyor. Örneğin, geçtiğimiz yıl Soho House İstanbul'da, Soho House'un şefl eri ile yemek pişirme sanatı ve kokuları eşleştiren bir sohbet gerçekleştirilmiş ve üç ikonik parfümden esinlenerek bir menü oluşturulmuş. Etkinliğe katılan Soho House üyeleri, hem burunlarını hem damak zevklerini memnun edecek keyifl i bir zaman geçirmiş.

Bu tasarım süreci ise markadan alınan çok iyi bir brief ile başlıyor. Akabinde, pazarlama ekibiyle yapılan doğru bir analiz ile parfümörlere işi iyi tanımlamak gerekiyor. Parfümörlerin esans tasarımları ve formül yazım sürecinden sonra, ürünün kullanım yerine uygun bazlara aplike ederek deneniyor ve koku performanslarının ölçüldüğü olfaktif testlerden geçtikten sonra markaya sunuluyor. Markanın onayı ile hammaddeye el değmeden hazırlanan esans komposizyonu, tanklarda karıştırılıyor ve üretim hattına aktarılıyor. Kalite kontrolde gerekli analizlerden geçen esans, yine el değmeden müşteriye teslim sürecine geçiyor.

BUNLARI BİLİYOR MUSUNUZ?
1. İlk parfüm 4.000 yıl önce Mezopotamyalılar tarafından dini ayinlerde kullanılmıştır.
2. Kleopatra parfüm kullanmayı o kadar çok severmiş ki; kokusu karaya ondan önce ulaşsın diye yelkenleri parfümlü suyla yıkatırmış.
3. 1kg gül yağı elde etmek için 4 ton gül, yani 1,6 milyon adet gül gereklidir.
4. Tüm dünyada sadece 500 parfümör bulunmaktadır ki, bu da tüm dünyadaki astronotların sayısından daha az bir sayıdır.
5. Güzel kokular insanları mutlu eder. Yapılan araştırmalara göre kokladığınız güzel bir koku duygularınız üzerinde pozitif bir etki bırakır.

YEDİ OLFAKTİF AİLE

1. Citrus: Kaliteli bir kolonya yapımı natürel turunç çiçeği yağı ya da portakala uç yaprağı yağı kullanımından başlar. Kolonyadan Eau fraiche'e geçiş ise bu akorlara floral, odunsu ya da chypre notları ekleyerek sağlanır. Rahatlatıcı ve serinletici etkisinden dolayı bu sınıftaki kokular yaz ayları kullanımı için ideail. Sicilya bergamotu, Tunus portakalı ve ağaç kavunu bu sınıfa girer. Ana akorlar: Bergamot, limon, portakal, turunç, misket limonu.

YEDİ OLFAKTİF AİLE

2. Deri: Deri ve tütün kokusunu yaratabilmek için yabani ardıç, huş, bal ve hayvansal notalar kullanılır. Eskiden deri sınıfındaki parfümler sadece erkek kokularıydı. Son zamanlarda kadınlar için de deri notalı parfümler üretilmeye başlandı. Huş, ambergris ve tütün bu sınıfa girer. Ana akorlar: Huş, yabani ardış,tütün, lolone ve castoreum.

YEDİ OLFAKTİF AİLE

3. Floral: Bu grubun ana temasını bir çiçek ya da bir çiçek buketi oluşturur. Kullanılan hammaddeler yasemin, gül, menekşe, sümbül, ylang ylang, inci çiçeği ve leylaktır. Ana akorlar: Yasemin, gül, menekşe, sümbül ve inci çiçeği (müge).

YEDİ OLFAKTİF AİLE

4. Oryantal: Parfümlerin egzotik kraliçesidir. Genellikle ağır oryantal karışımları, zengin çiçekler, tatlı vanilyalar ve musk'lar; citrus, yeşil ve meyve üst notlarını takip eder. Ana akorlar: Bergamot, laden otu, buhur, paçuli, heliotropin ve vanilyadır.

YEDİ OLFAKTİF AİLE

5. Fougère: Lavanta, tatlı baharatlar ve odunsu notlarla bezenmiş evrensel bir koku ailesidir. 1960'ların ortalarından bu yana geliştirilen erkek kokuları çoğunlukla 'fougere'dur. Kullanılan hammaddeler lavanta, ıtır, bergamot, meşe yosunu ve coumarine'dir. Ana akorlar: Lavanta, ıtır, coumarine, laden otu ve meşe yosunudur.

YEDİ OLFAKTİF AİLE

6. Odunsu: Genelde sandal ve paçuli gibi sıcak ve zengin notalardan bazen de sedir gibi kuru ve vetiver gibi isli notalardan oluşur. Bu tür parfümler genellikle lavanta ve citrus bazlarından oluşur. Ana akorlar: Sandal ağacı, sedir ağacı, paçuli ve oğul otudur.

YEDİ OLFAKTİF AİLE

7. Chypre: İsmini bu koku sınıfının ilk maddesini yaratan kişiden alır: François Coty, Kıbrıs Adası'nın Fransızca ismi ve Aşk Tanrıçası Venüs'ün doğum yeridir. Kıbrıs Adası'ndan Chypre kokularının orta notundaki meşe yosunu elde edilir. Ana akorlar: Bergamot, amber, paçuli, meşe yosunu.

Esquire Türkiye
The Big Black Book
İlkbahar-Yaz 2018