Ay'da ilk insan

Yönetmen Damien Chazelle’in Ay’a ilk ayak basan astronot Neil Armstrong’u konu alan filminde Omega Speedmaster’ın da önemli bir rolü var.

Giriş Tarihi: 27.11.2018 16:03 Güncelleme Tarihi: 27.11.2018 16:05

Yazı Özge DİNÇ


Yönetmen Damien Chazelle, oyuncularla. Ryan Gosling, filmde Neil Armstrong'u canlandırıyor.

18 Ekim'de vizyona giren 'Ay'da İlk İnsan' filmi iki açıdan ilgimi çekiyor: Yönetmen romantik Damien Chazelle'in bir uzay hikâyesine- insanına nasıl baktığını merak ediyorum. İkinci ilgim de yine bir hobiyle, bu sayfaların konusuyla ilgili: Filmde Omega'nın saatleri kullanılıyor.

'Ay'da İlk İnsan', filmin adından da anlaşılacağı üzere, 20 Temmuz 1969'da Ay'ın yüzeyine 'ilk küçük adımı' atan ("Benim için küçük, dünya için büyük bir adım," demişti.) astronot Neil Armstrong'un hayatının 1961-69 yılları arasındaki dönemine odaklanıyor. Armstrong'u filmde Chazelle'in 'La La Land' filminin de başrolünde yer alan Ryan Gosling canlandırıyor. Senaryo da 'Spotlight' ve 'The Post' gibi başarılı yapımların ardındaki senarist Josh Singer'a ait.

Ay'a çıkan ilk insanın hikâyesi için James R. Hansen'ın aynı isimli First Man kitabından yola çıkılmış. Bu kitabın özelliği, Neil Armstrong'un onayladığı tek biyografisi olması ve Armstrong'un bir astronot olmak dışındaki hayatına, aile ilişkilerine ve arkadaşlıklarına da odaklanması. Hansen, aslen bir akademisyen; ama NASA üzerine yazdığı altı ciltlik kitabıyla tanınıyor, benzeri konulardaki yayımlarıyla uzay enstitülerinden ödüller almış. Hansen, bu yayımların ardından ilgisini Armstrong'a yönlendirmiş ve onu seneler sonra ikna edebilmiş.

Yazar Hansen, 'Ay'da İlk İnsan'ın da danışmanı; hatta filmin senaryosunu (astronotun oğulları Rick ve Mark'tan öğrendiğimize göre) 2012'de vefat eden Neil Armstrong da görmüş ve onaylamış. Bu da bize 'Whiplash'in ve Oscar zengini 'La La Land' filmlerinin yönetmeni Damien Chazelle'in bu film üzerinde yıllarca hazırlandığını gösteriyor. Kimi sinema siteleri, filmde Neil Armstrong'un Ay'a ilk ayak bastığı an arkada ABD bayrağı olmamasını eleştirirken astronotun oğulları, filmin Armstrong'un hayatına da odaklanmasından ötürü epey mutlu. Babalarının Apollo 11 görevine gitmeden önce ailece mutfak masasında konuştukları günü, annelerinin endişesini, babaları Ay'a ayak basarken 6 ve 12 yaşlarında onu ekrandan izlemelerini filmde görebileceğimizi belirtiyorlar. Aile, filmin gerçeği yansıtması için aile fotoğraflarını ve belgeleri yapım ekibi ve yönetmenle paylaşmış. (Filmde ufak birer rolleri de var.)

Damien Chazelle, dünyanın en tehlikeli uzay görevlerinden biri sayılan ve sonucunda Ay'a ilk kez ayak basılan Apollo 11 görevini gerçeğe uygun şekilde yansıtmayı amaçlamış. Görevin önemli detaylardan biri olan saatler filmde de önemli bir yere sahip.

Bilmeyeniniz yoktur; Neil Armstrong bu uzay görevinde Omega Speedmaster kullanmış, böylece Speedmaster Ay'a çıkan ilk saat olmuştu. Omega Speedmaster, adından da anlaşılacağı gibi (hız ustası) aslen otomobil yarışları için üretilmişti. Ancak John F. Kennedy'nin bir rüyası olarak bu uzay görevi üzerinde çalışılırken her şeyin hatasız olması isteniyordu; NASA görevde kullanılacak eşyaları da birçok teste tabi tuttu. Görevden önce birçok markanın saati 10 farklı testten geçirildi, bu testlerden geçen tek saat Speedmaster oldu. Böylece Speedmaster 1 Mart 1965'te 'Tüm İnsanlı Uzay Görevlerinde Uçuşa Uygun' onayını alarak tarihi göreve dahil edildi. Onaydan sonra marka ve NASA arasında bugün de devam eden bir güven ilişkisi kuruldu: Omega'nın saatleri Mercury, Gemini, Skylab ve Apollo-Soyuz görevlerinde kullanıldı, hâlâ da Uluslararası Uzay İstasyonu'nun zamanını tutuyor.

Film ekibi, dönem saatleri için Omega'nın İsviçre Biel'deki merkezine gitmiş. Mutlaka merkezin tam karşısındaki Omega Müzesi'ni de görmüşlerdir. Burada dev bir astronot enstalasyonu yanında Neil Armstrong'un saati, NASA tarafından verilen belgeler ve teşekkür mektubunu içeren bir arşiv de bulunuyor.

Ryan Gosling'in 'La La Land'de kullandığı Rolex saati ve Patek Philippe Calatrava ve Jaeger-LeCoultre Memovox'un da içinde bulunduğu vintage saat koleksiyonu, bize aktörün bu filmde birkaç farklı Omega takmaktan mutlu olmuş olacağını düşündürüyor. Marka tarafından film için sağlanan saatlerden Omega Speedmaster ST 105.003, filmde Ryan Gosling tarafından Apollo görevi eğitimleri sırasında kullanılmış. Bu saat, aynı zamanda Project Gemini astronotu Ed White'ın 3 Haziran 1965'te gerçekleşen ilk Amerikan uzay yürüyüşünde de kullanılmıştı. Omega Speedmaster ST 105.012, filmde Ay'a iniş sırasında Apollo 11 astronotlarının kolunda görülüyor.

İlk kez 1954'te üretilen Omega CK 2605, Neil Armstrong'un günlük hayatını yansıtan sahnelerde kullanılırken 1960 üretimi kronometre, NASA mühendisleri tarafından eğitimlerde takılan saat olarak karşımıza çıkıyor, 'Ay'daki İlk İnsan'da. Bu kronometre, markanın Olimpiyat Oyunları resmi zaman tutucusu görevi için geliştirdiği saatlerden biri aynı zamanda.

Omega Speedmaster'la ilgili güzel bir hikâye de şu: Ay'a üçüncü kez inme girişiminin adı olan Apollo 13'te saatin bir bilgisayar yanında yedek olarak kullanılması düşünülmüş, fakat sistem çökünce bu mekanik saat, Neil Armstrong'un görev zamanını ölçmek gibi zor bir görevi üstlenmek yanında onun dünyaya dönmesini sağlayan bir kurtarıcı olmuş. Apollo 13 ekibi, uzay gemisinin manevraları sırasında saatin kronograf fonksiyonunu kullanmış. Omega, bu uzay görevindeki kilit rolünden ötürü Silver Snoopy Ödülü'nü almış. Bu ödül, insan uçuşlarını başarıyla tamamlayan NASA üyelerine veriliyor.

Filmdeki saatler, Omega'nın arşiv saatlerinden ve döneme uygun ürettiği özel saatlerden oluşuyor. Film koleksiyonunun asıl üretimi ise 2017 yazında başlamış.

Filmi izleyen saatseverler mutlaka saatlere de dikkat edecektir.

Her marka kendi fuarını mı yapacak?

Geçen ayın ortalarında saat sitelerine şöyle bir haber düştü: "Breitling, artık Foundation de Haute Horlogerie'deki (bağımsız bir yüksek saatçilik kuruluşu) 43. marka." Sonra da Breitling ve markanın CEO'su Georges Kern'in Londra'da, Avrupa ve Kuzey Amerika'dan 200 gazeteciyle 'Breitling Summit'te (Breitling Zirvesi) bir araya geldiği ve yeni saatlerini anlattığı haberi geldi. Georges Kern, Baselworld 2019'a katılacak olsa da bundan sonra çeşitli ülkelerdeki distribütörler ve basınla bir araya gelmek için zirveler düzenleyeceklerini duyurdu: Ufak bir fuar gibi. Saat markaları bu yıl o fuara katılacak, şuna katılmayacak söylentileri ortada dolaşırken aramızda "Acaba her marka, toplanmayı bırakıp kendisine özgü fuarlar yapar mı?" diye konuşmuştuk; sanırım kehanet gerçekleşiyor.

Mükemmel!

H. Moser & Cie'nin Endeavour Perpetual Moon Concept Vantablack modeli eylül ortasında duyuruldu, sıra dışı olduğu için de hemen kabul gördü. Vantablack, dünyanın en siyah materyali olan Vantablack'le üretildiği için en siyah saat kabul ediliyor. 'En siyah' meselesi biraz çetrefil; matbaaya kitap ya da dergi gönderirken siyah baskılar sorunlu olur, bir türlü simsiyah çıkmaz; keza simsiyah bir mürekkep bulmak da zordur. Kaç kere kalemsever arkadaşlara "Peki simsiyah mı?" diye sorduğum olmuştur. Onun için sizi bilmem, ama benim için simsiyah bir saat – iddiasını gerçekleştirebildiği için– merak uyandırıcı.

İlk kez Birleşik Krallık'ta Surrey NanoSystems tarafından geliştirilen bu materyal, karbon nanotüplerinden oluşuyor ve ışığın yüzde 99,965'ini emdiği için simsiyah görünüyor. Genellikle teleskoplarda tercih ediliyor. Bir de çağdaş sanatçı Anish Kapoor heykellerinde kullanmıştı, hatırlarsınız.

Endeavour Perpetual Moon Concept Vantablack, simsiyah olması dışında fazlasıyla minimal; kadranında logo bile bulunmuyor. Hatta güç rezervi göstergesi de saatin arkasında. Böyle minimal bir siyahlıkta altı yönündeki Ay'ın parlaması ise nefis bir görüntü oluşturuyor.

Saatte HMC 801 kurmalı mekanizma kullanılmış; mekanizma markanın üretimi. Vantablack, 7 günlük güç rezervine sahip. Saat, Ay'ın 29,53059 günlük tam dönümünü (29 gün, 12 saat, 44 dakika, 2,9 saniye) 2 günde 0,23 saniye sapmayla gösteriyor; bu da –dile kolay– 1.027 yılda 1 günlük sapma demek.

H. Moser & Cie Endeavour Perpetual Moon Concept

Neil Armstrong, Ay'a ilk adım attığında kolunda 10 testten geçirilmiş Omega Speedmaster vardı.

OMEGA CK 2605

OMEGA Speedmaster
ST 105.012

BİZE ULAŞIN