Strateji top 10
Brexit referandumunu atlattık. Şimdi piyasalar ABD Merkez Bankası FED'in faiz hamlesini bekliyor. Faizler, içeride ve dışarıda gündemin baş konuğu olmaya devam ediyor. Üstelik ABD başkanlık seçimleri de yaklaşıyor. Böyle dalgalı bir ortamda ise yatırım yapmak açıkçası büyük cesaret istiyor.
Yazı: Adil UÇAR
Geçen ay, İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden 'çıkış'ı halka soruldu. Tabiri caiz ise piyasalar Brexit ile yatıp kalktı. Bu makaleyi kaleme alırken henüz referandum yapılmadığı için sonuçları ve etkileri ile ilgili bir değerlendirme yapamıyorum. Ne var ki referandumun etkisi -çıkış olsa da olmasa da- belirli sınırlar içinde kalacak. Zira küresel ekonomide orta vadede piyasalar tarafından konuşulmaya başlanacak hâlâ bariz ve çözüme bir adım bile yaklaşılmamış -büyüme, bankalar, borçlar, Çin vs.- sorunlar var. Bu sıcak ve böylesine karmaşık bir dönemde, yaz aylarını -belki de sonrasını- rahat bir kafayla geçirmek istiyorsanız, derin bir nefes alın ve aşağıdaki önerilere bir göz atın.
1 - Piyasa eğilimleriyle kavga etmeyin. Eğer varlıklarınızla yakından ilgilenmeyi seven biriyseniz ve borsada hisse yatırımı yapıyorsanız dikkate almanız gereken bir öneri. Piyasa hareketlerine ilişkin kişisel görüşünüzün olması her zaman iyidir ancak bu görüşü sürekli yenilemek ve gelen bilgilerle belki de değiştirmek zorunda kalabilirsiniz. Bu esnekliğe sahip değilseniz (her ne kadar haklı olsanız da) genel trend bir süre sonra sizi yenebilir. Unutmayın karşıt görüşlerin (sonunda haklı çıksanız da) her zaman bir maliyeti olur.
2 - Benjamin Graham: Basit kurallar koyun ve bunlara bağlı kalın. Stratejileri allayıp pullayabilir ve ilginç isimler takarak bir fi nans profesyoneli gibi görünebilirsiniz. Ancak son noktada 100 dolarınız varsa bile, "dolar 3 TL'ye geldiğinde satacağım" gibi basit bir kural koyar ve bunu uygularsanız uzun vadede bu disiplinle kâr etme olasılığınız artar. Büyüklük gözetmeksizin, yatırıma başlarken hedef ve basit kurallar koymak, zamanı geldiğinde de bu kurallara uymak en büyük yardımcınız olacak.
3 - Burton Malkiel: Sürüyü takip etmenin cazibesine kapılmayın. Hisse yatırımcılarının ve piyasalardan uzak yatırımcıların düştüğü bu hata büyük kayıplara neden oluyor. Piyasa fark etmiyor, 'geç kalma' duygusu yanlış kararlar aldırabiliyor. Başlangıçta belirleyeceğiniz amaç ve miktarlarda yatırım stratejisini takip etmeniz yeterli.
4 - Sizi kazıklayan ama hâlâ iş yaptığınız şirketleri belirleyin, satın alın. Bu kural elbette borsa şirketleri için geçerli. Temelinde, yatırım yaptığınız şirketlerin nasıl para kazandığını anlamak yatıyor. Eğer verilen hizmet atılan kazığa (!) rağmen vazgeçilmez ise bir yatırımcı daha ne isteyebilir? Vazgeçilmez olan şirketlerde uzun vadeli hisse yatırımları gerek temettü verimi gerekse hisse değer artışı ile beklentilerinizi karşılayacaktır.
5 - Warren Buff ett: Çeşitlenme cehalete karşı bir korunmadır. Yatırımlarınızı çeşitlendirin. 100 dolar yatırım yapacaksanız 300 TL de buna ekleyin. Miktarlar arttıkça fonlar, altın, borsa -hisseleri de çeşitlendirin- işin içine girmeli. Türk yatırımcısının içine düştüğü en büyük hata yatırıma ayırdığı bütün varlığı -bazen de elinde ne var ne yoksa- tek bir enstrümanda toplaması.
6 - Rob Arnott: Hiçbir strateji yetersiz tasarrufları telafi edemez. Tasarruf en büyük sorunumuz. Aylık gelirinizden belirli bir miktarı yatırım için ayırmadığınız sürece -50 TL de olabilir 1.000 TL de- içinizde bir Warren Buffet yaşatsanız da hiçbir strateji işinize yaramaz. Yatırıma mutlaka düzenli olarak para ayırın.
7 - Barry Ritholtz: Asla yatırımı alım- satımla karıştırmayın. Alım-satım yapmak traderların işi. Profesyonel olmadan bu işi yapmak birikimlerinizin bir anda üçe katlanıp daha sonra da yok olmasına neden olabilir. Yatırım belirli bir ana strateji istiyor, al-sat ise; güdü, zaman, profesyonellik ve günde yüzlerce telefon konuşması... İlgili değilseniz boşuna uğraşmayın.
8 - Warren Buff ett: Parayı kaybettiğiniz şekilde kazanmak zorunda değilsiniz. Hırsınıza yenik düşmeyin. Bir hisse senedinde, dolarda ya da altında para kaybetmiş olabilirsiniz. Aynı enstrümanla parayı geri kazanmak zorunda değilsiniz. Sakin olun, yenilgiyi kabul edin ve ders çıkartarak yeni fırsatları kollayın.
9 - Düşük fiyatlı hisseler ille de ucuz değildir. Hisse yatırımcısı iseniz özellikle BİST'te dikkat etmeniz gereken bir kural. Hisse fi yatının neden gerilediğini iyi incelemek gerekiyor. Tüyolar ile yola çıkmayın. Hiçbir zaman forumlarda, Twitter'da okuduklarınıza kapılmayın.
10 - Benjamin Graham: Sermayenizin küçük bir bölümüyle spekülasyon yapın. Tasarrufl arınızın hepsiyle yatırım yapmak zorunda değilsiniz. Yatırıma ayırdığınız portföyün de hepsiyle spekülasyon yapmak zorunda değilsiniz. Riske atacağınız miktarın sizi rahatsız etmeyecek, geceleri uykusuz bırakmayacak kadar olmasına dikkat edin.
